Orman Varlıklarının Karbonla İlişkisi

Ormanlar büyük miktarda karbonu bünyelerinde taşırlar. Ağaçlar büyürken atmosferdeki karbondioksiti emer ve dallarında, yapraklarında, köklerinde ve toprakta tutarlar. Bu nedenle ormanlar atmosferdeki karbon seviyesini azaltarak iklim krizinin etkilerini hafifletmede önemli bir role sahiptirler. Madalyonun diğer yüzü ise ormansızlaşma durumunda ortaya çıkıyor. Karbonu depolayan ormanların doğa olayları ya da insan eliyle yok olması, depolanmış olan karbonun yeniden atmosfere salımı anlamına geliyor. Bu nedenle orman varlığının azalması sadece tutulacak karbon miktarının azalması anlamına gelmiyor, aynı zamanda ilave karbon salımına da neden oluyor. Dolayısıyla bir yandan orman varlığını artırma diğer yandan mevcut orman varlıklarının yönetimi iklim kriziyle mücadelede ön planda olmalı.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) çalışması¹ ormansızlaşmanın boyutlarını gözler önüne seriyor. 1990-2000 döneminde dünyada yıllık ortalama 7,8 milyon hektarlık orman alanı kaybı olduğu görülüyor. 2010-2020 dönemine gelindiğinde bu rakamın yıllık 4,7 milyon hektara gerilediği görülse de halen oldukça yüksek seviyede olduğu söylenebilir. Ormansızlaşmada ön planda olan bölgeler ise Latin Amerika ve Afrika. Özellikle Afrika’da ormansızlaşma eğiliminin güçlendiği görülüyor.

Ormansızlaşmanın küresel karbon salımına etkisine yönelik Dünya Kaynaklar Enstitüsü’nün çalışması² dikkat çekici sonuçlara işaret ediyor. 2015-2017 döneminde toplam tropik orman kaybının neden olduğu karbondioksit emisyonu 4,8 milyar ton büyüklüğünde. Bu rakam insan kaynaklı karbondioksit emisyon miktarının yaklaşık %8-%10’u seviyelerine karşılık geliyor. Çalışma, tropik ormanlarda yaşanan kayıplar bir ülke olsaydı, dünyada Çin ve ABD’den sonra en fazla emisyona neden olan ülke olacağına işaret ediyor.

Türkiye’de ise orman alanlarının genişlediği ve ağaç servetinin düzenli olarak arttığı görülüyor. Türkiye’nin orman alanları 1973 yılında 20,2 milyon hektar iken, 2019 yılı itibariyle 22,7 milyon hektara yükselmiş durumda. 46 yıllık kümülatif artış %12,5 seviyesinde. Ağaç servetinin cari artımında ise yıllık bileşik büyüme oranının 2000-2010 döneminde %1,7 olduğu, 2010-2020 döneminde ise bu oranın %2,1’e yükseldiği görülüyor.

Türkiye’de orman varlıkları karbon seviyesini azaltmada anlamlı bir rol oynuyor. 2018 yılı verilerine göre ormanlar 84,8 milyon ton karbondioksit eşdeğeri salımı ortadan kaldırmış durumda. Bu rakam Türkiye’nin toplam emisyonunun (AKAKDO³ hariç) %16,3’üne karşılık geliyor. Bu rakamlar orman varlıklarının yönetiminin iklim kriziyle mücadelede ve sıfır emisyon hedeflerine yönelimde önemli bir kalem olduğunu açıkça ortaya koyuyor.

⁽¹⁾^{http://www.fao.org/documents/card/en/c/ca9825en/}

⁽²⁾^{https://www.wri.org/blog/2018/10/numbers-value-tropical-forests-climate-change-equation}

^{(3)AKAKDO: Arazi kullanımı, arazi kullanımı değişimi ve ormancılık.}