Leylek Leon ve Yeşil Kalkınma Patikası

Su, karbon salımı, temiz enerji... Çevreye dair farkındalık artarken, çevreye saygılı politikaların etki analizlerinin genelde dolaylı ve orta vadeli parametreler üzerinden yapıldığını görüyoruz. Hatta bazen bu çalışmaların sonuçları “temenni” seviyesinde kalıyor. “Temenniler” sonucunda düşük karbonlu büyümenin faydaları konusunda bilinç artıyor artmasına ama, faydaların belli vadeler için somutlaştırılamaması bu politikalara verilen desteğin zayıf kalmasına neden oluyor.

Yakın zamanda Türkiye için yapılan bir kitap çalışması (Acar, Voyvoda, Yeldan, 2018)⁽¹⁾ iklim değişimiyle mücadele ile uyumlu bir “yeşil kalkınma patikası”nın olası sonuçlarını tahmin edip mevcut büyüme patikası ile kıyaslıyor. Kitapta yer alan temenninin ötesindeki somut öngörüler bence paylaşılmaya değer.

Yazarlar, Türkiye için biri “normal büyüme patikası” biri de “yeşil kalkınma patikası” olarak adlandırdıkları iki farklı büyüme modelinin çıktılarını, genel denge yaklaşımı içerisinde 2040’a kadar tahmin ediyorlar. Üstelik bunu yaparken gelir grubu farklılıklarını da dikkate alıyorlar. Elbette ki burada kitaptan fazlaca alıntı yapıp sürprizini bozmak istemem. Ancak şu kadarını söylemekte de sakınca görmüyorum:

• Yazarların hesaplamalarına göre 2040 yılında, ortalama işsizlik oranı “yeşil kalkınma patikası” senaryosunda, “normal büyüme patikası” senaryosuna göre daha düşük gerçekleşiyor.
• Bir kalkınma bankacısı olarak özellikle önemli bulduğum başka bir tespit ise işsizlikteki iyileşmenin “yeşil kalkınma senaryosu” içerisinde düşük gelir grubu için daha da keskin olması.

Dediğim gibi, devamını yazmayacağım. Ancak artık daha rahatlıkla ve somut şekilde söyleyebiliriz ki, düşük karbonlu büyüme bir temenni değil faydaları açık ve planlanabilir bir hedef olmalıdır.

Gelelim başlıkta bahsettiğim Leon’a… Leon, göç yollarının anlaşılması için takip edilen bir leylek (www.movebank.org üzerinden rotası izlenebilir). Kaybolduğu düşünülürken yakın zamanda kendisinden yeniden sinyal alındı. Leon’un özelliği (ve onun gibi diğer leyleklerin), göç yolunun belirleyicisinin tatlı su kaynakları olması… Yani rotası belli!

Eldeki iktisadî veriler, bizim de çevre konusunda rotamızın belli olması gerektiğini gösteriyor. Yukarıda da alıntılamaya çalıştığım üzere, Leylek Leon’un patikasını izler gibi yeşil kalkınma patikasının olumlu sonuçları net olarak izlenebiliyor. O halde tartışmasız, daha iyiye doğru kanat çırpma vaktidir!

^{(1)Acar, S., Voyvoda, E., & Yeldan, E. (2018). Macroeconomics of Climate Change in a Dualistic Economy: A Regional General Equilibrium Analysis. Academic Press.}