Taşımacılık Maliyetlerindeki Artış ve Küresel Enflasyona Olası Etkisi
Uluslararası deniz taşımacılığı maliyetlerinde son haftalarda ciddi artışlar görülüyor (bkz: Grafik 1). Küresel enflasyonun düşüş eğiliminde olduğu ve olası faiz indirimlerinin konuşulduğu bu günlerde bu artışlar önemli bir endişe kaynağı. Ekim ayında Ortadoğu’da ortaya çıkan jeopolitik gerilimler ve Kasım ayı başlarında Kızıldeniz’de kargo gemilerini hedef alan saldırıların ardından deniz taşımacılığı maliyetlerinde yükselişler başlamıştı. Kızıldeniz etrafındaki jeopolitik gelişmeler konteyner fiyatlarında yeni yılın başında sert yükselişe neden olduğu gibi, artan riskler nedeniyle alternatif rotalar oluşturuldu1. 2023 yılının Ekim ayında Süveyş Kanalı’ndan haftalık gemi geçişleri 500-550 civarında seyrederken, bu sayı son haftalarda 200-250 bandına geriledi2. Asya-Avrupa güzergahında Süveyş Kanalı’na alternatif olarak kullanılan Ümit Burnu geçişleri ise aynı dönemde önemli miktarda artış gösterdi. Uluslararası deniz taşımacılığı şirketi Maersk müşterilerine gönderdiği notta3 bu alternatif rotanın seyahat başına %40 daha fazla yakıt tüketimine neden olduğunu paylaştı.
Son dönemde yaşanan dalgalanmalarda ise talep kaynaklı değişimlerin etkisi de görülüyor. Sektör yetkilileri, ABD’de Kasım ayı sonunda Şükran Günü haftasında başlayan ve Noel tatiline kadar süren alışveriş sezonu için gönderilecek kargoların, jeopolitik endişeler nedeniyle, son haftalarda öne çekildiğini belirtiyor4. Bunun yanında, küresel ekonomik aktivitedeki toparlanma nedeniyle tüketici talebinin öngörülenin üzerinde seyretmesi de stokları artırma yönünde baskı yaratıyor. Son olarak ekosistem krizinin deniz taşımacılığına olan etkisinden de bahsetmek önemli. Küresel deniz taşımacılık hacminin %3’üne5 ev sahipliği yapan Panama Kanalı’nda geçtiğimiz yıl su seviyelerinde gerçekleşen azalma nedeniyle ciddi aksamalar yaşandı. Su seviyelerinde azalmanın görüldüğü günlerde kanaldan gemi geçiş sayıları azalırken, bu da kanal etrafındaki bekleme süresini artırıyor ve maliyetleri de yükseltiyor. Kanalda günlük trafik halen uzun dönem ortalamalarının altında seyrederken, kanal yetkilileri 2023 yılında yaşanan kuraklık sonrası toparlanmanın ancak 2024 yıl sonuna doğru gerçekleşebileceğini öngörüyor.
Yukarıda bahsedilen gelişmeler, son dönemde emtia fiyatlarında gözlenen dalgalanmalarla birlikte küresel enflasyon üzerindeki yukarı yünlü riskleri artırıyor, dolayısıyla da belli başlı merkez bankalarının hareket alanını kısıtlama potansiyeli taşıyor. Uluslararası derecelendirme kuruluşu Fitch’in Şubat ayında yaptığı çalışma taşımacılık maliyetlerindeki artışın ABD’de ithal malların fiyat endeksinde 2024 yılsonuna kadar ilave 3,5 yüzde puanlık artışa neden olabileceğine işaret ediyor. Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) 6 Haziran tarihinde gerçekleştireceği para politikası toplantısında faiz indirimlerine başlaması beklenirken, hem ECB’nin hem de ABD Merkez Bankası’nın (Fed) önümüzdeki dönemde alacağı faiz kararlarında taşımacılık maliyetlerindeki değişimlerin ve enerji başta olmak üzere diğer emtia fiyatlarındaki gelişmelerin önemli bir rol oynaması muhtemel.
(1) https://www.ft.com/content/a03da8f6-b468-4a86-8db5-83838f7d6409
(2) https://portwatch.imf.org/
(4) https://www.ft.com/content/b94db205-bbcf-4d0d-82f0-53f7b7288759
Bunlar da İlginizi Çekebilir
