Hayat Bir Nefes Derinden!

Birleşmiş Milletler (UN), 7 Eylül tarihini “Mavi Gökyüzü İçin Uluslararası Temiz Hava Günü” olarak belirleyen kararı ilk defa 2019 yılında kabul etti. Bu karar, her düzeyde farkındalığı artırmanın, hava kalitesini iyileştirmeye yönelik eylemleri teşvik etmenin ve kolaylaştırmanın önemini vurguluyor.

Günümüzde en önemli çevresel sağlık problemlerinden biri olarak kabul edilen hava kirliliği nedeniyle dünya genelinde her yıl 7 milyondan fazla insan hayatını kaybediyor.⁽¹⁾ UN, temiz havaya erişimi temel bir insan hakkı olarak sınıflandırmasına karşın, on kişiden dokuzu, Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) kriterlerine göre “temiz” hava soluyamıyor.⁽²⁾ Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, hava kirliliği kadınları, çocukları ve yaşlıları, özellikle düşük gelirli nüfuslarda orantısız bir şekilde etkiliyor. Dünya Bankası, düşük ve orta gelirli ülkelerde 10 yaş grubu çocuklar içerisinde temel bir metni okuma becerisinden uzak olanların oranının %70⁽³⁾ olduğunu belirtiyor. Bu nedenle, okul kapanmalarına neden olabilecek hava kirliliği ile mücadelenin önemi bir kat daha artıyor.

İklim değişikliği perspektifinden baktığımızda ise, iklim değişikliğini artıran birçok gazın aynı zamanda hava kalitesini azalttığı biliniyor. Günümüzün en büyük sağlık tehditlerinden olan hava kirliliği ile mücadele iklim değişikliğini azaltma çabalarını destekliyor. Hava kirliliği, dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de birçok şehirde insan ve çevre sağlığını doğrudan etkiliyor olması nedeniyle hem küresel olarak hem de Türkiye’nin iklim değişliği ile mücadele adımları kapsamında ön sıralarda. 

Bu kapsamda “Mavi Gökyüzü İçin Uluslararası Temiz Hava Günü”, hava kalitesinin sağlık, çevre ve ekonomi için öneminin toplumun her kesiminde anlaşılmasını sağlamayı, hava kalitesinin iklim değişikliği ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri gibi diğer çevresel konularla yakın bağlantısını göstermeyi, hava kalitesini artıran çözümleri teşvik etmeyi, hava kalitesi yönetimi için hayata geçirilen ulusal ve uluslararası projeler arasında ortak stratejiler geliştirmeyi ve uluslararası paydaşları bir araya getirerek hava kalitesi çalışmalarına ivme kazandırmayı amaçlıyor. 2021 yılında teması “Sağlıklı Hava, Sağlıklı Gezegen” olan 7 Eylül’ün bu yılki teması “Paylaştığımız Hava”. Bu yılki tema kolektif çalışmanın ihtiyacını vurgularken hava kirliliğinin doğasına odaklanıyor.

Tüm bu çerçevede hem dünyanın hem de Türkiye’nin hava kirliliği ile mücadelede konusunda yürümesi gereken uzun bir yol olduğu gerçeğini kabul etmemiz gerekiyor. Kamunun, belediyelerin, özel sektör şirketlerinin ve bireylerin, sorumluluk alarak birlikte atacağı adımlar dünyanın ve Türkiye’nin hava kalitesini artırmasına destek olacak.

Biz de TSKB Ekonomik Araştırmalar olarak önümüzdeki günlerde yayınlayacağımız “Hayat Bir Nefes Derinden!” isimli raporda, hava kirliliği konusunu kalkınma perspektifinden ele alarak konunun önemini gözler önüne sereceğiz.

⁽¹⁾Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP). https://www.unep.org/beatpollution/global-response-pollution

⁽²⁾https://www.breeze-technologies.de/blog/how-much-does-air-pollution-cost-society/

⁽³⁾Dünya Bankası. https://blogs.worldbank.org/voices/reversing-pandemics-education-losses