Su Sınırsız Bir Kaynak mı?

Yaşamımız için zorunlu olan bu kaynağın ne kadar büyük bir kullanım değeri olduğuna, buna karşın değişim değerinin, piyasa fiyatı olarak da görebiliriz, düşük olduğuna Adam Smith işaret etmişti. Suyun ve elmasın piyasa fiyatını karşılaştırmış ve kullanım değeri açısından nasıl bir paradoks oluştuğunu gözler önüne sermişti. Ancak aradan geçen yaklaşık 250 yılın ardından işler eskisi gibi olmayacağa benziyor. TSKB Ekonomik Araştırmalar bünyesinde su konusunda ilk çalışma Can Hakyemez imzasıyla 2019 yılının başlarında Smith’in işaret ettiği paradoksa atfen “Su: Yeni Elmas” adıyla yayınlanmıştı.⁽¹⁾

İçinde bulunduğumuz dönemde su, kendini yeniden üretmesinden daha hızlı şekilde tüketiliyor. Dünyada gelir artışıyla birlikte değişen beslenme alışkanlıkları ve artan tüketim miktarı, doğrudan ve dolaylı olarak kişi başına daha fazla su tüketilmesiyle sonuçlanıyor. Bu duruma nüfus artışı da eklenince su kullanımındaki artış sürdürülemez noktalara geliyor. 2050 yılı itibarıyla yılın en az 1 ayı şiddetli su sıkıntısı yaşaması beklenen insan sayısının 4,8 milyar ila 5,7 milyara yükseleceği öngörülüyor.⁽²⁾

İklim krizinin bir yansıması olarak kurak dönemlerin artması, yağışların orantısız şiddet ve dağılımda olması gibi değişiklikler suyun kendini yeniden üretmesini zorlaştırıyor. Şiddetli yağışlar kullanılabilir suyu alıp götürürken, yağışların depolanmasını beklediğimiz göller kuruyor. Teknolojideki ilerleme yer altı suyuna daha düşük maliyetle ulaşmamızı sağlıyor ama yer altı suyunu çekme hızımız, haznenin dolmasından daha yüksek. Bu nedenle çok uzun dönemli döngülerde oluşan yer altı su rezervleri azalıyor, obruklar oluşuyor.

Su sıkıntısı tehdidi dünya için olduğu gibi Türkiye için de önemli bir risk faktörü. Su, tükenmeden ve daha fazla geç olmadan adım atmak zorunda olduğumuz kıt bir kaynak. Önce bunu kabul etmek başlı başına önemli.

Bu gerçeği gündeme getirmek, toplumun tüm kesimlerinde farkındalığı artırmaya katkı sunmak için Türkiye’nin su riskini sayısallaştıran bir çalışma gerçekleştirdik. Finish markasının su farkındalığına yönelik kampanyasına stratejik danışman olarak verdiğimiz destek kapsamında yaptığımız bu çalışmada Türkiye’nin yenilenebilir su kaynağı miktarını ve mevcut su tüketim eğilimlerini dikkate alıyoruz. Finish Su Endeksi (FSE) ismiyle sunduğumuz sonuçlar, Türkiye’nin su riskinin zaman içindeki gelişimini gösterirken, su stresinin arttığına işaret ediyor. Haftalık frekansta güncellediğimiz FSE endeksi www.yarininsuyu.com sitesinden takip edilebiliyor.

Suyun sınırsız bir kaynak olmadığını hep hatırlamak dileğiyle.

₍₁₎_{http://www.tskb.com.tr/i/assets/document/pdf/TSKBBAkis_SUYeniElmas_Subat2019.pdf}

_{(2)UNESCO; The United Nations world water development report 2018: nature-based solutions for water; facts and figures (2018).}