Büyümeye Net İhracatın Katkısı Ne Kadar Daha Sürecek?

Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) 2022 ilk çeyrek verilerinde dikkat çekici noktalardan biri dış talepten gelen pozitif katkının sürmesiydi. Emtia fiyatları yüksek seviyesini korurken ticaret ortaklarımızın önemli bir kısmında jeopolitik belirsizlikler ve parasal sıkılaşma adımları kaynaklı yavaşlama belirginleşiyor. Bu ortamda dış talebin kaç çeyrek daha büyümeye katkı yapmaya devam edebileceği büyüme performansı açısından önemli olacak.

2022 ilk çeyrekte ekonomik aktivite beklentilerle ve öncü verilerle uyumlu olarak dış talebin desteği ile büyümeye devam etti. Söz konusu dönemde GSYH çeyreklik bazda %1,2, yıllık bazda %7,3 büyüdü. İç talepten büyümeye gelen katkı 3,9 yüzde puan olurken, reel olarak ihracatın ithalattan daha hızlı büyümesiyle net dış talep büyümeye 3,4 yüzde puan katkı yaptı. Reel ihracat yıllık bazda %16,8 artarken, ithalattaki reel artış %2,3 seviyesinde kaldı. Böylece net dış talebin büyümeye kesintisiz katkı yaptığı dönem sayısı beşe ulaştı. Yakın geçmişte en uzun katkı sekiz çeyrek ile 2014-15 yıllarında olmuştu.

İç talepteki kademeli yavaşlamayla ve artan fiyatların etkisiyle ithalatın önümüzdeki dönemde reel olarak yavaşlayacağını bekleyebiliriz. Ancak ihracatın orta vadeli görünümü üzerindeki belirsizliklerin yüksek olduğunu düşünüyoruz. Gelişmekte olan ekonomilerin önemli bir bölümünde yüksek emtia fiyatlarının desteklediği satın alma güçlerindeki iyileşmeye bağlı olarak talep şimdilik canlılığını koruyor. Ocak-Nisan döneminde gelişmekte olan ekonomilere yapılan ihracat yıllık bazda %18,1 artarken, Rusya ve Ukrayna dışındaki gelişmekte olan ekonomilere yapılan ihracatta artış %20,4 olarak gerçekleşti. Ham petrol başta olmak üzere emtia fiyatlarının mevcut seviyeleri yıl genelinde bu eğilimi destekleyebilir. İlk dört ayda gelişmiş ekonomilere yapılan ihracatta artış ise %24,5’i buldu. Şu ana kadar güçlü ihracat artışlarının olduğu gelişmiş ekonomilere yapılacak ihracatın seyri açısından ise merkez bankalarının sıkılaştırıcı adımlarının büyümeyi ne ölçüde yavaşlatacağının önemli olacağını düşünüyoruz.

Kısa vadede yüksek emtia fiyatları ve gelişmiş ekonomilerde yavaşlamanın şimdilik sınırlı kalmasıyla Türkiye’nin gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilere mal ihracatının artmaya devam edeceğini düşünüyoruz. Turizm tarafında devam eden toparlanma eğilimi ile birlikte 2022 ikinci ve üçüncü çeyrekte net dış talebin büyümeye pozitif katkı yapmayı sürdürdüğünü değerlendiriyoruz.

Bununla birlikte, gelişmiş ekonomilerdeki parasal sıkılaşma, orta vadede küresel büyümeyi yavaşlatarak emtia fiyatlarını baskılayabilir. Böyle bir durumda Türkiye’nin ithalatın parasal tutarını azaltabilecek olsa da net reel etkinin yönü bir süre belirsiz kalabilir. Çünkü emtia fiyatlarının gerilediği bir döngüde Türkiye’nin hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ekonomilere yapacağı ihracat da ivme kaybedebilecektir. Dolayısıyla küresel büyümenin zayıflayacağı beklentileri altında net dış talebin büyümeye katkısı azalabilir.