Kesişim Kümesine Dikkat!
2024 hem dünyada hem Türkiye’de kaydedilen en sıcak yıl oldu! Ancak 2024’ün bu rekoru gelecek yıllara kaptırmaması çok zor görünüyor. Geçtiğimiz yılın 10 ayında ortalama sıcaklıklar normalin üzerinde gerçekleşirken, sadece mayıs ve kasım aylarında normalin altında gözlemlendi.1 Normalden sıcak gün sayısı da tıpkı ortalama sıcaklıklar gibi giderek artıyor.
Aşırı sıcak havalar insan sağlığını tehdit ediyor: Sıcak çarpması, solunum sıkıntıları ve kardiyovasküler problemler önde gelmek üzere, ölümle sonuçlanabilen ciddi durumlara yol açabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 2017-2021 arası beş yıllık dönemde sıcaklık kaynaklı ölümlerin sayısının 2000-2004 arası beş yıllık döneme göre %85 artış kaydettiğini vurguluyor.2 Ekosistem krizinin önemli ve somut bir sonucu olan aşırı sıcaklıkların genel sağlık üzerindeki etkisi nicelleştirilmesi gereken kritik bir konu haline geldi.
Artan sıcaklıkların sağlık üzerinde yarattığı risklerin yanı sıra etkisinin simetrik dağılmaması da konuyu bir başka boyuta taşıyor. Aşırı sıcaklıklara bağlı ölüm riskinin yaş faktörünün dikkate alınması ile sayısal olarak arttığını gösteren bilimsel çalışmalar mevcut.3 Bir yandan yer küre ısınırken bir yandan da dünya nüfusu yaşlanıyor. Ülkemizde de durum farklı değil; Türkiye’de 2008 yılında yıllık nüfus artışı binde 13,4 iken 2024 yılında artış oranı binde 3,1’e geriledi. Türkiye’de medyan yaş giderek yükseliyor: 2000 yılında 24,8 iken 2024 yılına gelindiğinde 34,4 olarak ölçüldü. TÜİK, 2024 yılı itibariyle 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfustaki payını %11 olarak hesaplarken bu oranın 2050’de %23,1 ve 2100’de ise %33,6 olmasını öngörüyor.
Bu demografik dönüşüm iktisat yazınına yeni bir kavram armağan ediyor: Gümüş Ekonomi (Silver Economy). Söz konusu kavram yaşlanan nüfusun ekonomik ve toplumsal etkilerini kapsıyor. Gümüş ekonominin birçok bileşeni mevcut. İstihdam piyasasının yeniden şekillenmesi, bakım hizmetleri tarafında iş kollarının türemesi, dönüşen turizm ve eğlence kültürü akla gelen örneklerden bazıları. Hal böyle olunca, “Gelecek gençlerin omuzlarında yükselecek!” söyleminde bir revizyon ihtiyacı olabilir. Bu demografik dönüşümü birçok açıdan önemsememiz gerekir ki bir tanesi de: Ekonomiye omuz verecek nüfusun sağlığı.
Ekosistem krizi konusu ile bağlayacak olursak; grafikte görüldüğü üzere, artan ortalama sıcaklıklar ile yaşlanan nüfusun kesişim kümesi ayrı ve daha büyük bir riski ortaya koyuyor. Sıcaklıkların daha da artacağı ve nüfusun da yaşlanacağı beklentileri de bu kesişim kümesinin büyüyeceğine işaret ediyor.
O vakit, büyüyen bir kesişim kümesini önemseyecek politika tasarımlarına ihtiyaç duyulabileceği gerçeğine, tümevarımsal bir yaklaşımla ulaşıldı diye düşünüyorum.
(2) Heat and health
Bunlar da İlginizi Çekebilir
