Gayri Safi Mutluluk

Batısında ve güneyinde Hindistan, kuzeyinde Çin ile komşu olan Bhutan Krallığı Doğu Himalayalar’da yer alan 800 bin nüfuslu bir ülke. Kişi başına 2.955 dolar gelire sahip olan bu ülke Dünya Bankası tarafından orta-alt gelir grubunda sınıflandırılıyor. Bu Krallığın özelliği Gayri Safi Yurtiçi Hasıla göstergesinin iyi kalkınma-kötü kalkınma ayrımını yapamadığı noktasından hareket ederek Gayri Safi Mutluluk’u artırmayı hedefliyor olması.

Yönetimin mutluluk fikrine öncelik ve önem vermesi Bhutan’ın geleneklerinde var. 1729 tarihli yasa “Devletin amacı insanları mutlu kılmaktır. Eğer mutluluk sağlanamıyorsa devletin varlığına da gerekçe kalmamış demektir” ifadesini barındırıyor. 1970’lerin ortasında Kral Jigme Singye Wangchuck Gayri Safi Yurtiçi Hasıla artışının mutluluk ve refah artışı sağlamayabileceğini, bu nedenle Gayri Safi Mutluluk’u artırmanın daha önemli olduğunu ifade etmiş olması, bu konuya verilen önemdeki sürekliliği ortaya koyuyor.

Bhutan’ın 2008 yılında demokrasiye geçişin ardından uygulamaya giren anayasasında, Kral’ın yöneticilerinin ülkeyi Gayri Safi Mutluluk’un dört temel dayanağına göre yönetmesi zorunlu kılınmış. Bu dört temel dayanak: iyi yönetişim, sürdürülebilir sosyo-ekonomik kalkınma ile kültürel ve çevresel korunma. Bu dört temel dayanak dokuz alana ayrılıyor ve 33 gösterge ile ölçülüyor. Bu göstergelerde hem öznel hem nesnel değerlendirme başlıkları var. Nesnel ölçütlerin hesaplamalardaki ağırlığı daha yüksek.

Krallığın yönetim anlayışı Gayri Safi Mutluluk’a esas teşkil eden eşitlik, aile bütünlüğü, sağlık, toplumsal cinsiyet eşitliği ve işlerin tatmin edici olması gibi hususları da kapsıyor. Bhutan’da yaşayan herkesin, ayın 26 gününden az olmamak üzere sağlıklı olduğunu hissetmesi hedefleniyor, boş zamana ve ücretsiz çalışmalara değer atfediliyor.

2010 yılında yapılan Gayri Safi Mutluluk araştırmasında 7.146 kişinin öznel mutluluklarını 0 ila 10 arasında değerlendirmeleri istenmiş. Krallık içindeki öznel mutluluk 6,066 olarak ölçülmüş. Bu mutluluk seviyesi, kişi başına Gayri Safi Yurtiçi Hasıla seviyesi dikkate alındığında, yüksek kabul ediliyor. 2015 yılında yapılan araştırmada ise Gayri Safi Mutluluk’un %1,8 oranında yükseldiği görülmüş. Nüfusun içinde “çok mutlu” olanların oranı ise 2010 yılındaki %40,9’dan 2015 yılında %43,4’e yükselmiş.

Bhutan, çevreye verdiği önemi ortaya koymak için karbon nötr kalmayı taahhüt etmiş bir ülke. Hatta Başbakan Tshering Tobgay’ın belirttiği üzere Bhutan karbon nötr değil karbon negatif bir ülke olarak iklim değişikliği ile mücadelede üzerine düşeni fazlasıyla yapıyor.

Hangi değişkeni ölçtüğümüzün varmak istediğimiz noktayı nasıl etkilediğinden bahsettiğim ilk yazımın ardından TSKB Blog’ta iki farklı yazı ile alternatif ölçüm yöntemlerinin yaygınlaşmasına örnekler verdim. Bu yazıda ise Bhutan’a, mutluluğu ölçmeyi ve yükseltmeyi hedef olarak belirlemiş ayrıksı bir örnek olarak dikkat çekmeye çalıştım. Şüphesiz düşük nüfuslu bir ülke olan Bhutan’ın yolundan gitmeyi önermek makul görünmüyor. Ancak GSYH’nın yegâne hedef olmasından ziyade yaşam kalitesine ilişkin destekleyici ölçüm yöntemlerinin karar alıcılar nezdinde benimsenmesini önerebiliriz.